Temperament: klucz do zrozumienia siebie
Temperament to jedna z tych cech ludzkiej osobowości, która odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu naszych decyzji życiowych, w tym także wyboru ścieżki zawodowej. Jest to swoisty zestaw uwarunkowań psychicznych, które determinują nasze preferencje, reakcje emocjonalne i sposób interakcji z otoczeniem. Wpływa on na nasze zachowanie w różnych sytuacjach oraz na podejście do pracy i osiągania celów zawodowych.
Czym jest temperament?
Temperament to zbiór cech, które kształtują nasze reakcje na bodźce zewnętrzne oraz nasze działania w różnych sytuacjach. Jest to swoista matryca, która definiuje nasze upodobania, preferencje i styl życia. Niektórzy ludzie są bardziej skłonni do aktywności i impulsywności, podczas gdy inni preferują spokojne i refleksyjne podejście.
Dlaczego temperament ma znaczenie?
Osoby o różnych typach temperamentu mają różne predyspozycje i preferencje zawodowe. Na przykład osoby o temperamentach ekstrawertycznych i skłonnych do ryzyka mogą odnaleźć się lepiej w środowisku zawodowym, które wymaga częstych interakcji z innymi ludźmi i podejmowania szybkich decyzji. Z kolei osoby o temperamentach spokojnych, melancholijnych mogą lepiej prosperować w zawodach, które wymagają skupienia, analizy i samodzielnej pracy.
Ponadto wybór pracy zgodnej z naszym temperamentem może przynieść większą satysfakcję zawodową. Osoby pracujące w obszarach, które są zgodne z ich naturalnymi predyspozycjami, często osiągają lepsze wyniki, są bardziej zaangażowane w swoją pracę i łatwiej osiągają sukcesy zawodowe.
Jakie są typy temperamentu?
Jak to zwykle w psychologii bywa, teorii nie brakuje. Często słyszymy, że ktoś jest melancholijny, choleryczny czasem nawet spotkamy się z określeniem flegmatyczny albo nawet, choć rzadziej, sangwiniczny. W tych określeniach również kryje się ziarno prawdy. Nazwy określonych stanów i preferencji wzięły się od jednej z pierwszych teorii temperamentu, bazującej na wymiarze neurotyczności i ekstrawersji-introwersji. Był to jeden z pierwszych kroków, który przybliżył psychologię do tworzenia zaawansowanych i rzetelnych teorii oraz metod pomiaru temperamentu. Jest jednak jedna szczególna, powstała w wyniku wieloletniej pracy warszawskich naukowców z Janem Strelau na czele. Regulacyjna Teoria Temperamentu (RTT) uznaje jeden kluczowy podział temperamentu, w zależności od efektywności stymulacji – zharmonizowanie lub niezharmonizowanie struktur. Sam temperament zamknięto w sześciu cechach, które zostały zoperacjonalizowane i możemy je mierzyć odpowiednimi testami.
Na temperament wg. RTT składają się:
- Żwawość, czyli tendencja do szybkiego reagowania i utrzymywania wysokiego tempa aktywności i do łatwej zmiany jakiegoś zachowania w inne. Osoby żwawe łatwiej się przystosowują do nowych sytuacji, potrafią szybko si zaadaptować i działać.
- Perseweratywność, czyli tendencja do kontynuowania i powtarzania zachowań po zaprzestaniu działania sytuacji, która to zachowania wywołała. Osoby wysoko perseweratywne nie mają trudności w wypracowaniu rutyny, przestrzeganiu cyklicznych wydarzeń i spotkań. Gdy zniknie natomiast potrzeba cyklicznego działania, później się od tej cykliczności odzwyczajają.
- Wrażliwość sensoryczna, czyli reagowanie na bodźce zmysłowe o małym natężeniu. Oznacza to, że takie osoby będą bardziej wrażliwe na nawet słabe zapachy, smak lub dotyk
- Reaktywność emocjonalna, czyli tendencja do intensywnego reagowania na bodźce wywołujące emocje, wyrażająca się w dużej wrażliwości i niskiej odporności emocjonalnej. Osoby reaktywne gwałtowniej i intensywniej reagują emocjonalnie na sytuacje, które je na przykład zestresowały, zezłościły lub zasmuciły.
- Wytrzymałość, czyli zdolność do adekwatnego reagowania w sytuacjach wymagających długotrwałej lub intensywnej stymulacji zewnętrznej. Osoby wytrzymałe dłużej wytrzymują pracę pod presją i w stresie, później zacznie im przeszkadzać hałas lub nieporządek w miejscu pracy.
- Aktywność, czyli tendencja do podejmowania zachowań o dużej wartości stymulacyjnej. Osoby z wysoką aktywnością będą szukały zadań, które stanowią dla nich wyzwanie, wiążą się z silnymi emocjami i adrenaliną. Takie osoby będą preferowały na przykład sporty wyczynowe.
O zharmonizowaniu bądź jego braku decyduje przede wszystkim stosunek aktywności do reaktywności. Osoby wysoko reaktywne i nisko aktywne, oraz osoby nisko reaktywne i wysoko aktywne będą się cechowały zharmonizowaną strukturą. Wynika to z tego, że mając wysoką reaktywność, czyli tendencję do intensywnych emocjonalnych reakcji na bodźce, osoba równocześnie nisko-aktywna nie będzie narażała się na sytuację, wywołujące zintensyfikowane reakcje. Analogicznie działa to w drugą stronę – osoby wysoko aktywne z niską reaktywnością, mogą poszukiwać bodźców, ponieważ nie mają tendencji do silnych emocjonalnych reakcji – takie bodźce i idące za nimi reakcje będą dla nich mniej obciążające.
Jakie to ma znaczenie w życiu zawodowym?
Przede wszystkim, poznanie swojego temperamentu może pomóc nam wybrać rodzaj i obszar zawodowy, w którym chcemy się rozwijać. Co więcej, znając swoje preferencje do poziomów stymulacji, intensywności bodźców i tego, jak na nie reagujemy, jesteśmy w stanie wypracować efektywne metody komunikacji, zrozumieć, dlaczego niektóre aktywności interesują nas bardziej, a inne mniej.